Het mkb heeft in 2021 financieel over de breedte goed gepresteerd, mede dankzij de coronasteun van de overheid. Niet alleen de omzet en de winst stegen, ook de vermogenspositie en de kredietwaardigheid staan op grote hoogte. Maar de onderlinge verschillen tussen mkb-ondernemingen zijn groot. Waar sommige ondernemers plussen behalen, zijn er ook bedrijven waar dit nog lang niet het geval is. Bovendien zijn de opgebouwde buffers keihard nodig in het licht van de grote uitdagingen waar het mkb nu voor staat.
Dit komt naar voren uit het nieuwe SRA-rapport ‘Branches in Zicht 2022, de harde cijfers van Nederlandse ondernemingen’.
Omzetstijging ruim 10%, winststijging bijna 38%
In 2021 heeft het mkb ten opzichte van 2020 een omzetstijging van ruim 10% laten zien en een winststijging van bijna 38%. Dit zijn weliswaar gemiddelden en er zijn behoorlijke verschillen tussen en in de branches. Als we bijvoorbeeld de cijfers van de horeca vergelijken met het pre-coronajaar 2019, zien we dat de sector nog lang niet op het oude niveau zit. Maar in het algemeen geven de cijfers een positief beeld. Gemiddeld genomen hebben de steunmaatregelen van de overheid goed gewerkt.
Zorgen over toegang tot financiering
Het mkb staat voor grote uitdagingen. Daarbij valt te denken aan de sterk gestegen energieprijzen – mede door de oorlog in Oekraïne –, de schaarste aan grondstoffen, de personeelstekorten en de koopkrachtdaling. En dat terwijl het mkb volgens Harry Marissen, bestuurslid SRA, en Jacco Vonhof, voorzitter van MKB-Nederland, steeds moeilijker aan financiering kan komen. “Dat vind ik een zorgwekkende ontwikkeling”, zegt Marissen. “Bedrijven moeten zich wapenen voor de toekomst en blijven innoveren en investeren, ook in de energietransitie.”
Wat moet het kabinet nu doen voor een gunstig ondernemersklimaat? Vonhof: “We mogen trots zijn op de prestaties van ondernemers. Voor veel sectoren is vorig jaar een goed jaar geweest. Het mkb in bijvoorbeeld de industrie heeft de buffers ook nodig om de crisis vanwege de oorlog in Oekraïne aan te kunnen. We maken ons zorgen over de ondernemers die met forse coronaschulden overeind moeten blijven. Het kabinet moet voor deze groep aandacht houden. We staan als ondernemers voor forse innovatie en dus investeringsuitdagingen. Digitalisering en robotisering zullen, gegeven de krappe arbeidsmarkt, een impuls krijgen. Investeringen om te voldoen aan de duurzaamheidseisen vragen sowieso veel van het mkb. Het is heel mooi nieuws dat het eigen vermogen gemiddeld in het mkb op peil is gebleven in 2021. Dat de toegang tot financiering niet is verbeterd, is een flinke tegenvaller. Als we dit niet oplossen, gaan we onze ambities niet halen.”
Omzetontwikkeling over 2021
De omzet is het sterkst gestegen in de industrie (+20,8%), gevolgd door de specialistische zakelijke dienstverlening (+12%), de logistieke branche (+11,6%) en de horeca (+11,4%). De bouw (+4,8%) en de detailhandel (+5,3%) blijven achter bij het gemiddelde. De omzetstijging van de horeca in 2021 moet worden gezien in de context van een omzetdaling in 2020.
De omzetontwikkeling in het mkb heeft in 2021 gemiddeld een verbetering laten zien ten opzichte van het voorgaande jaar (10,1%, tegenover +0,6% in 2020). De groei werd vooral gedreven door het herstel van de economie, al hebben lockdowns ervoor gezorgd dat niet alle bedrijven hier (even sterk) van hebben kunnen profiteren. Per saldo heeft bijna 73% van de mkb-bedrijven de omzet zien stabiliseren of stijgen.
Ondernemers in Groningen, Friesland en Drenthe presteerden in 2021 opnieuw beter dan de rest van het land. In deze regio zag ruim 55% van de mkb-bedrijven de omzet relatief sterk toenemen. Uit de SRA-verdeling naar jaaromzet blijkt dat vooral microbedrijven (tot 1 miljoen euro) de omzet vorig jaar zagen stabiliseren of groeien (75%). Van de grote bedrijven (> 10 miljoen) wist bijna 69% de omzet gelijk te houden of te verhogen.
